W 1989 roku chińscy studenci i robotnicy powstali przeciwko politycznym represjom i zajęli Plac Tiananmen w centrum Pekinu. Po kilku tygodniach nadziei premier Deng Xaoping uciekł się do ekstremalnych środków, by stłumić jakąkolwiek potencjalną ogólnokrajową rewolucję robotniczą. Rozkazał chińskim żołnierzom skierować broń przeciwko własnym ludziom, powodując krwawą masakrę.
Aulamagna wysłała reporterkę Mikali Myron do Pekinu, która pozostała na placu do końca i złożyła bardzo osobiste konto w naszym numerze z sierpnia 1989 roku. To aktualizacja tego, co stało się z głównymi bohaterami powstania.
Co sprawiło, że 1 MILION ludzi, głównie studentów, tłum na ogromny plac w centrum Pekinu, bez jedzenia, urządzeń sanitarnych, bieżącej wody lub innych wygód, wielu wybiera strajki głodowe jako swój protest, podczas gdy świat patrzył? Co sprawiło, że młodzi ludzie ryzykują swoje stopnie naukowe, karierę, wolność i życie dla reform demokratycznych?
Krótka odpowiedź: pragnienie lepszego życia dla siebie, swoich bliskich i swojego kraju.
W latach 70. i 80. nastąpiła stopniowa i zadziwiająca liberalizacja chińskiego społeczeństwa; skromne rozluźnienie smyczy. Ale do 1989 r. robotnicy i studenci byli coraz bardziej rozgniewani przez:trwające tłumienie wolności politycznej przez Komunistyczną Partię Chin (KPCh), podczas gdy oficjalna korupcja rosła jak grzyby po deszczu. Pomimo skromnych reform, które tolerowały rodzaj kapitalizmu Junior Varsity, biedni Chińczycy z klasy robotniczej wciąż cierpieli z powodu dokuczliwej biedy i bezrobocia. A studenci irytowali się systemem edukacyjnym, który nie przygotował ich odpowiednio na przyszłość opartą na wolnorynkowym kapitalizmie .
Aby udramatyzować ich trudną sytuację i przyciągnąć uwagę całego świata,studenci postanowili zająć Plac Tiananmen,wejście do Zakazanego Miasta w Pekinie. Plac jest jednym z największych miejsc publicznych na Ziemi, prawie sześć razy większy od moskiewskiego Placu Czerwonego i 42 razy większy od nowojorskiego Times Square .
Tiananmen stał się ich hkwatera główna, z platformami, namiotami, głośnikami, zaimprowizowanym centrum medialnym – ale bez bieżącej wody, żywności i urządzeń sanitarnych. Oprócz przemówień protestujący zorganizowali marsze i czuwania. Pomimo wysiłków, by je stłumić, reportaże radiowe i telewizyjne obrazy powstania dotarły do publiczności na całym świecie, dokładnie tego, na co liczyli, a rząd najbardziej się tego obawiał.
A świeża nowa era wydawała się świtać dla Chin, uosabianych przez tych studentów i ich dialogu z elementami rządu. Ale premier Deng – bojąc się powszechnych powstań – postanowił stłumić ruch w zarodku. Poprzednie demonstracje stłumiono za pomocą pałek i węży strażackich. Ale ogólnokrajowa działalność kontrrewolucyjna nie mogła być tolerowana. Jeśli Tiananmen wymknie się spod kontroli, oprócz bycia koszmarem gospodarczym i PR, może po prostu upaść rząd KPCh.
Trzeba było dać przykład tych nowicjuszy. Więc Deng rozkazał śmiertelną siłę oczyścić Plac. Podobno powiedział, że chętnie zamieniłbym 200 000 istnień ludzkich za 20 lat pokoju. Tak więc wkroczyła armia, strzelając z karabinów. Wielu zginęło. Nie 200 000, ale wiele setek.
Cóż, jak dotąd okrucieństwo Denga zapewniło 31 lat pokoju – swego rodzaju. Czy jego strategia się opłaciła? A czy powstanie na placu Tiananmen z 1989 r. pomogło, czy przeszkodziło demokratyzacji w Chinach?
Li Lu, jeden z głównych przywódców studenckich, twierdził później z wygnania, że Tiananmen nie zawiodło. Zauważył:Ruch demokratyczny oznaczał koniec idei, że dyktatura jednej partii może przynieść Chinom dobro, więc teraz komuniści tolerują takie rzeczy, jak wiejskie wybory, których nigdy wcześniej nie zaakceptowali.
Inny dysydent, Feng Congde, powiedział w maju 2014 roku na zgromadzeniu zesłańców na placu Tiananmen: Tiananmen był początkiem końca komunistycznego obozu. To była pobudka dla Chińczyków w Chinach i poza nimi.
Może to trochę optymistyczne nałożenie na to, ale z pewnością był to szok dla chińskiego systemu.
13 maja, prawie miesiąc po rozpoczęciu okupacji placu, studenci rozpoczęli strajk głodowy, wywołując strajki sympatii i protesty w stolicach prowincji w całych Chinach. To jeszcze bardziej podsyciło gniew KPCh, ponieważ powszechne kłopoty wywarłyby złe wrażenie na premierze Związku Radzieckiego Gorbaczowie, który miał odwiedzić dwa dni później. 20 maja ogłoszono stan wojenny. Około 200 000 żołnierzy zostało rozmieszczonych w Pekinie, otaczającym plac Tiananmen.
Niemniej do 31 maja tłum na Placu urósł do ponad miliona.
Kiedy masowa obecność wojskowa nie rozproszyła studentów, władze straciły cierpliwość. Oferowali okupantom możliwość pokojowego opuszczenia miasta, co wielu zrobiło. Większość nie. A więc, według zachodnich relacji, tuż po północy 4 czerwcaten, kolumny czołgów wtoczyły się i otworzyły ogień do tych, którzy pozostali na placu, zabijając lub raniąc niewypowiedzianą, nigdy niesprawdzoną liczbę niewinnych chińskich obywateli.
Na placu Tiananmen iw całym mieście protestujący walczyli kamieniami lub butelkami. Pojazdy wojskowe zostały podpalone, a niektórzy żołnierze pobici na śmierć lub podpaleni. Przemoc trwała do godzin dziennych.
Bez względu na liczbę ciał, nie ma wątpliwości, że rozmieszczenie chińskiej armii w celu zaatakowania Chińczyków stanowi kamień milowy w często mrocznej historii tego kraju.
Ten rozlew krwi został potępiony na całym świecie (nawet przez towarzysza Gorbaczowa), a Kongres USA nałożył surowe sankcje gospodarcze na Chiny .
Niektóre obrazy są tak potężne, że symbolizują wydarzenie, ruch lub epokę. Flaga podniesiona na Iwo Jimie. Chmura grzyba bomby atomowej w Hiroszimie. Zakrwawiony różowy garnitur Jackie Kennedy. Chaotyczna ewakuacja helikopterem Sajgonu. Zapadają się Bliźniacze Wieże.
Do tego należy dodać jednego samotnego mężczyznę konfrontującego się z kolumną czołgów chińskiej armii na placu Tiananmen. Odważny, ludzki opór przeciwko niemożliwej mocy. W końcu został wciągnięty w tłum i albo uratowany, albo aresztowany. Jego imię i los pozostają nieznane, jest znany nieśmiertelnie, jak Czołgista .Uciekł? Czy został stracony? Czy żyje cicho i anonimowo w Chinach?
Ten kultowy obraz pokazał niewyobrażalną odwagę. Ale pokazał też, że przynajmniej jedna jednostka wojskowa wykazała się człowieczeństwem i powściągliwością w momencie kryzysu. Załoga czołgu nie poszła do przodu, gdy stał przed nimi.
Około 800 dysydentów studenckich wśród setek tysięcy zgromadzonych tam głównie młodych ludzi, ostatecznie uciekł. Obejmowało to 15 z 21 najlepszych na tak zwanej liście Most Wanted, takich jak Wu'er Kaixi, charyzmatyczna, bardzo publiczna twarz buntu, Chai Ling i jej ówczesny mąż Feng Congde, Shen Tong, Liu Gang, Wang Dan i Li Lu.
Stało się to dzięki Operacji Żółty Ptak , która rozpoczęła się kilka dni po masakrze, prowadzona przez koalicję mającą przemycać przywódców studenckich do bezpiecznego schronienia na Zachodzie. (Operacja Żółty Ptak nosi nazwę starożytnego chińskiego przysłowia: Modliszka śledzi cykadę, nieświadoma żółtego ptaka z tyłu.)
Według Jamila Anderliniego w Czasy finansowe , 1 czerwca 2014: Operacja była niezwykle udana. Połączyła nieprawdopodobną mieszankę zwykłych chińskich obywateli, sympatycznych komunistycznych urzędników, aktywistów z Hongkongu, zachodnich agencji wywiadowczych, dyplomatów i gangsterów z Hongkongu.
Historie są kolorowe, jak można się było spodziewać, gdy triady i dyplomaci współpracują ze sobą, a w niektórych przypadkach jeżą włosy. Wykorzystywano gadżety technologiczne, takie jak gogle noktowizyjne, urządzenia na podczerwień, a czasami broń. Autobusy, ciężarówki, wózki osły, łodzie, nazwij to. Niektórzy uczniowie byli schronieni w miastach lub wiejskich kryjówkach, zanim zostali wywiezieni, czasem w przebraniu, do Hongkongu.
Niektórzy dysydenci zostali uwięzieni, zanim w końcu uciekli. Tylko pięć z 21 osób znajdujących się na szczycie listy poszukiwanych uniknął kary więzienia. Połowa osób z listy poszukiwanych mieszka teraz za granicą.
- Chai Ling a jej ówczesny mąż, inny działacz Feng Congle, został wysłany do Hongkongu w drewnianej skrzyni z gnijącymi rybami. Stamtąd wyjechali do Francji, a następnie do Stanów Zjednoczonych, gdzie ostatecznie się rozwiedli. Zdobyła tytuł magistra z Princeton , następnie Harvard MBA i kariera w oprogramowaniu. Nawróciła się na chrześcijaństwo i stwierdziła, że wybaczam Li Pengowi, Deng Xiaopingowi i innym z powodu Jezusa.
- Feng Congle doktorat w religioznawstwie od Sorbona . Historia nie wspomina, komu, jeśli komu, przebaczył.
- Shen Tong ukrył się na krótko. Następnie uzbrojony w amerykańską wizę studencką na Uniwersytet Brandeis , bez przeszkód podróżowała do Massachusetts, ukończyła licencjat z biologii, a następnie uzyskała stopnie naukowe na Boston University i Harvard. Od tego czasu podróżował po całym świecie, opowiadając się za demokracją w Chinach, spotykając się z osobistościami i celebrytami na całym świecie. Przechodząc od polityki do biznesu, założył VFinity w 2000 roku z biurami w Nowym Jorku, Taipei – i Pekinie, gdzieonsprzedaje oprogramowanie chińskiemu wojsku! Dobrze prosperujący menedżer funduszy hedgingowych, pozostaje nieustępliwym działaczem na rzecz demokracji i humanistą. Kiedy COVID uderzył w Nowy Jork w marcu 2020 r., dr Shen zmobilizował swoją osobistą sieć, aby zapewnić skuteczne działania humanitarne – okazując wdzięczność krajowi, który uratował, wykształcił i uczynił z niego bogatego człowieka. (Pracował nad programami z Johnem Kerry, Jeane Kirkpatrick, Nancy Pelosi i innymi.)
- Wang Dan | miał zaledwie 20 lat, gdy został aresztowany w 1989 roku. Spędził cztery lata w więzieniu, został ponownie aresztowany w 1995 roku i, chociaż skazany na 11 lat, w 1998 roku otrzymał zwolnienie lekarskie. Po przybyciu do USA uzyskał doktorat na Harvardzie. i nauczał na Tajwanie przed powrotem do Ameryki, gdzie kontynuuje swoją działalność wśród chińskiej społeczności, znanej obecnie jako Dan Wang. Twierdzi, że nie żałuje ceny, którą musiałem zapłacić.
- Liu Gang z Uniwersytetu Pekińskiego służył sześć lat za zbrodnie kontrrewolucyjne. Uciekł do Stanów Zjednoczonych w 1996 roku i uzyskał tytuł magistra informatyki na Uniwersytecie Columbia, pracował w Bell Laboratories i na Wall Street. Kilka lat temu, po pozornie prowokacyjnym rozwodzie, zniknął z pola widzenia.
- Zhou Fengjuo , studentka fizyki, została zdradzona przez własną siostrę i szwagra, spędziła rok w więzieniu, a następnie wyemigrowała do Nowego Jorku, gdzie kontynuuje swoją działalność jako współzałożycielka Humanitarian China, organizując chińskich studentów w USA. Strony internetowe są cenzurowane w Chinach. Prawdopodobnie nie wysyła siostrze kartek urodzinowych.
- Wu'er Kaixi (etniczny Ujgur znany również jako Örkesh Dölet) poprowadził studencki strajk głodowy. Pojawił się na Placu prosto ze szpitala w pasiastej piżamie.
- Li Peng zgodził się porozmawiać z nim w telewizji na żywo. Wu'er ciągle przerywał i ganił premiera. To poprawiło jego pozycję na liście poszukiwanych. Został przemycony (rzekomo za niebotycznie wysoką łapówkę) do Hongkongu, stamtąd do Francji, wreszcie do USA. Od 1996 roku przebywa na Tajwanie, ma zakaz powrotu na kontynent. Nie wiemy, czy go to rozczarowuje.
- Li Lu jest erudytą, wykształconym w zakresie fizyki, teorii półprzewodników i ekonomii. Projekt Żółty Ptak bezpiecznie zabrał go i jego żonę do Hongkongu. Błyskotliwy uczony, zdobył trzy stopnie naukowe jednocześnie z Columbia University (BA Ekonomia, MBA i Prawo), choć wciąż nowy w języku angielskim. Pan Li ma wyjątkowy dar kapitalizmu, zarządzania funduszami hedgingowymi, finansowania i inwestowania tak genialnie, że uważany jest za Chińczyka Warrena Buffetta.
Przez trzy dekady chiński rząd bezlitośnie pracował nad wymazaniem publicznej pamięci o masakrze z 4 czerwca. Powstanie na placu Tiananmen, które rozpoczęło się taką obietnicą, zakończyło się zamętem, smutkiem i śmiercią. Niestety, większość Chińczyków urodzonych po 1989 roku – o ile w ogóle o tym wiedzą – ma jedynie mgliste pojęcie o tym, co się stało i dlaczego. To, jakie informacje do nich docierają, pochodzi z zagranicznych przecieków internetowych.
Z pewnością prawdą jest, że wielu starszych Chińczyków nie chce o tym rozmawiać, a niektórzy młodzi Chińczycy nie wiedzą, że to się wydarzyło. Ale dla społeczeństwa, takiego jak jednostka, tłumienie pamięci różni się od zapominania. Tiananmen nadal rozbrzmiewa w Chinach, powiedział Wu'er Kaixi dziennik 'Wall Street , 3 czerwca 2014 r.
Na uwagę zasługują dwa punkty.
Obecny sukces Chin w dziedzinie technologii i przedsiębiorczości jest bezpośrednim następstwem reform z wczesnych lat 80., które rozszerzyły się po 1989 r., kiedy, częściowo z powodu powstania, ludziom pozwolono zarabiać pieniądze, ale (jak nauczyła ich masakra) nie wolno robić hałasu . Stań się bogaty, jeśli chcesz, panie Ming, ponieważ politycy zanurzają dzioby w twoich zyskach. Skorumpowany? TAk.
Innym ważnym czynnikiem ich sukcesu jest chińska prasa sądowa na temat szpiegostwa przemysłowego: wysysa zachodnie tajemnice, techniki, źródła i metody. Ten wysiłek jest nie ogranicza się do lisich, siwych chińskich oficerów terenowych Intela, z których jeden lub dwóch czasami zostaje złapanych, ale w dużej mierze jest to dzieło dziesiątek tysięcy studentów obecnie na uniwersytetach w USA, którzy następnie otrzymują pracę w firmach technologicznych i wojskowo-przemysłowych.
Od 1989 roku Chiny przekształciły się w potęgę technologiczną i finansową, walcząc o dominację na świecie. Jednak główne problemy polityczne, które wywołały Tiananmen, pozostają. Weźmy pod uwagę niedawne represje i demonstracje w Hongkongu. Czy sytuacja tam się wygotuje? Czy Hongkong stanie się placem Tiananmen 2.0? A jeśli tak, to co zrobią Stany Zjednoczone w świetle obecnej wojny handlowej Trumpa i utrzymujących się napięć na morzu na Morzu Południowochińskim?
Niektórzy dysydenci z 1989 r. kontynuują swoją działalność z zagranicy, zwykle w USA Inni nadal opowiadają się za demokracją nawet w Chinach kontynentalnych.
Jak napisał Shen Tong w Prawie rewolucja , relacja z 1990 roku o jego życiu i powstaniu na placu Tiananmen. Marzeniem tym jest walka pokolenia Chińczyków, którzy niczym larwa czekająca na przemianę tęsknią za silnymi i pięknymi skrzydłami motyla.
Od 2020 roku wciąż czekają.